Czym jest hemoglobina?

Krew cały czas natlenia komórki organizmu, dzięki czemu zapewnia im energię niezbędną do funkcjonowania. Jedną z kluczowych substancji w tym procesie jest hemoglobina. To białko, które transportuje cząsteczki tlenu do wszystkich tkanek. Jak spełnia tę funkcję i jakie jeszcze zadania realizuje?

Co to jest hemoglobina?

Hemoglobina to szczególny typ białka zawartego w erytrocytach, czyli krwinkach czerwonych. Często bywa nazywana barwnikiem krwi, bo odpowiada za kolor płynu ustrojowego. Składa się z czterech połączonych ze sobą łańcuchów globulin. Wraz z rozwojem człowieka zmienia swoją formę. U dorosłych uzyskuje ostatecznie strukturę złożoną z dwóch alfa-globin i dwóch beta-globin. Oprócz nich w układzie znajduje się jeszcze hem – niebiałkowa grupa enzymów. Taka budowa hemoglobiny sprawia, że może ona przenosić tlen.

Jakie są funkcje hemoglobiny?

Główne funkcje hemoglobiny zależą od jej rodzaju. Istnieje wiele podtypów tego białka, które realizują różnorodne zadania. Najważniejsze z nich polegają na:

• transportowaniu tlenu do komórek organizmu;
• zwracanie dwutlenku węgla z tkanek;
• zachowywaniu właściwego kształtu erytrocytów;
• utrzymywaniu poziomu pH krwi dla reakcji enzymatycznych;
• wiązaniu z ligandami i przemieszczaniu substancji leczniczych.

Każdy z wymienionych procesów ma ogromne znaczenie dla naszego prawidłowego funkcjonowania. Białko najpierw pobiera tlen w płucach. Wykorzystuje w tym celu żelazo, czyli istotny składnik hemoglobiny zawarty w hemie. Następnie wraz z krwią rozprowadza cząsteczki tlenu po całym ciele. Natomiast w drodze powrotnej przyłącza do siebie dwutlenek węgla. W ten sposób pomaga wydalić go z organizmu.

Ile wynoszą normy hemoglobiny?

W przypadku osób dorosłych norma hemoglobiny zależy przede wszystkim od płci. Znaczenie ma również to, czy mowa o kobiecie ciężarnej. Ilość hemoglobiny we krwi podaje się zazwyczaj w gramach na decylitr lub milimolach na litr. Prawidłowe przedziały wynoszą:

• 14,0–17,0 g/dl (7,8–11,3 mmol/l) u mężczyzn;
• 12,0–16,0 g/dl (7,2–10,0 mmol/l) u kobiet;
• 11–14 g/dl (6,9–8,8 mmol/l) u kobiet w ciąży.

Natomiast normy hemoglobiny u dzieci zmieniają się wraz z ich dojrzewaniem. Najczęściej podawane zakresy prezentują się następująco:

• 17–22 g/dl u noworodków;
• 11–15 g/dl do 1. miesiąca życia;
• 11–13 g/dl u starszych dzieci. 

W wynikach morfologii wartość wskazująca poziom hemoglobiny zawsze znajduje się przy oznaczeniach Hb lub HGB. 

Jak wygląda badanie hemoglobiny?

W celu sprawdzenia ilości hemoglobiny we krwi należy udać się do laboratorium diagnostycznego. Przeważnie badanie hemoglobiny jest wykonywane w ramach analizy całej morfologii płynu ustrojowego. Na ogół próbkę krwi pobiera się z dołu łokciowego, choć czasem nakłuwa się również palec. Pamiętajmy tylko, żeby na badanie przyjść na czczo i poinformować lekarza o przyjmowanych aktualnie lekach. 

Jak interpretować wyniki hemoglobiny?

Kiedy otrzymujemy swoje wyniki hemoglobiny w organizmie, możemy je wstępnie przeanalizować. Jeśli podana wartość mieści się w zakresie prawidłowym dla naszego wieku, płci czy stanu, nie powinniśmy mieć obaw. Mimo wszystko ostatecznej oceny zawsze powinien dokonać specjalista. Stężenie hemoglobiny trzeba bowiem odnieść również do innych parametrów. Istotną rolę odgrywają liczba erytrocytów oraz hematokryt. 

Co oznacza hemoglobina poniżej normy?

Za mała ilość białka transportującego tlen jest powodowana głównie przez niedokrwistość. Pozostałe przyczyny niskiej hemoglobiny to na przykład:

• anemia sierpowata;
• przewlekłe stany zapalne;
• niedobór witaminy B12 i żelaza;
• nieprawidłowa praca nerek;
• nowotwory.

Z czasem te schorzenia i dolegliwości nierzadko wywołują drastyczny spadek hemoglobiny we krwi. Wtedy komórki nie otrzymują wystarczającej dawki tlenu do pozyskiwania energii. 

W takiej sytuacji zauważalne stają się typowe objawy niskiej hemoglobiny, czyli;

• chroniczne zmęczenie;
• blada skóra na całym ciele;
• słaba koncentracja;
• zawroty głowy i omdlenia;
• zaburzenia miesiączki.

Jeżeli te problemy utrzymują się przez dłuższy czas, należy podejrzewać niedobór hemoglobiny w erytrocytach. Wtedy najlepiej wykonać morfologię krwi i umówić się na wizytę u lekarza. Z pewnością nie warto lekceważyć tych symptomów. Negatywne skutki mogą być długotrwałe, a także trudne do wyeliminowania.

Co oznacza podwyższona hemoglobina?

Nieco inaczej, zarówno pod względem powodów, jak i powszechnych oznak przedstawia się wysoka hemoglobina. Przyczyny zbyt dużej ilości białka w krwinkach czerwonych są związane szczególnie z:

• odwodnieniem organizmu;
• nałogowym paleniem papierosów;
• przewlekłym niedotlenieniem;
• nadkrwistością pierwotną lub wtórną (nabytą);
• chorobami układu krążenia.

W przypadku odwodnienia i palenia hemoglobina powyżej normy daje o sobie znać bardzo często. Zazwyczaj wystarczy zapewnić organizmowi minimum 2 litry płynów dziennie lub ograniczyć dawki tytoniu, żeby wszystko wróciło do normy. W pozostałych sytuacjach z reguły konieczne okazuje się podjęcie specjalistycznego leczenia.

Nadmiar białka transportującego tlen występuje rzadziej. Trzeba jednak traktować go tak samo poważnie, jak niedobór. Standardowe objawy sygnalizujące za wysoki poziom hemoglobiny to między innymi:

• wyjątkowo ciemna barwa moczu;
• osłabienie ogólnej kondycji;
• sinica obwodowa;
• obfite krwawienia po obrażeniach;
• powiększenie/zapalenie wątroby lub śledziony.

Wspomniane dolegliwości bywają intensywne. Gdy zastosujemy leki obniżające poziom hemoglobiny odpowiednio wcześnie, unikniemy powikłań. Pomocne jest również rozpoczęcie właściwej diety. 

Te informacje na temat hemoglobiny stanowią jedynie zbiór podstawowych wiadomości. To białko transportujące tlen, co ma fundamentalne znaczenie dla komórek organizmu człowieka. Z tego względu warto poznać je lepiej.  Inne ciekawe oraz przydatne fakty dotyczące hemoglobiny znajdziesz w artykułach dostępnych na tej stronie internetowej. Dowiedz się więcej o hemoglobinie i ludzkiej krwi!